Over eten

Geraffineerde suikers, ik heb er altijd al een zwak voor gehad.  Het begon toen ik nog klein was.  Ik heb een hoop fijne, zoete herinneringen aan mijn kindertijd: rijstpap en pudding gemaakt van de verse koeienmelk van bij mijn grootouders, taart en gebak op zondag, frisdrank al op de kleuterschool, chacha’s waar ik de randjes chocolade eerst afknabbelde, cola met chips na de zwemles..

Later werd dat: een paar glazen fruitsap per dag, cola als ik een dipje had, en een wafel hier, een chocoladereep daar,..

Overdrijf ik als ik het heb over een verslaving? Niet echt, denk ik. Ik snakte regelmatig echt naar iets zoets, voelde me ongemakkelijke als ik dan niet direct een suikerbron voorhanden had en ik had last van suikerdips. Die waren het meest vervelend. Totale inzinkingen kreeg ik, en wat is de snelste manier om daar weer van af te geraken: weer suiker eten, en zo mooi de volgende dip voorbereiden.

En toen besloot ik af te kicken. Of toch te minderen.

Dat ging met vallen en opstaan.  Met fruitsap en frisdranken stopte ik jaren geleden al.  Zoete tussendoortjes en chocolade kwamen pas later.  De ene dag was daarbij al succesvoller dan de andere.

Ik heb vastgesteld dat ik er vooral moet voor zorgen dat er geen verleiding is. Mezelf een dagrantsoen opleggen terwijl er nog meer zoets binnen handbereik is, dat kan ik niet. 1 stuk chocola per dag als er een hele reep in de kast ligt, het lukt mij niet.  En dus koop ik bijna geen zoetigheden meer en is er hier meestal niets in huis dat me in de verleiding kan brengen.

Ik eet wel nog steeds zoetigheden als ze me worden aangeboden (een dessertje op restaurant, een stukje taart om een verjaardag te vieren, een gekregen doosje pralines..).  En ik koop uitzonderlijk nog wel eens iets voor als er bezoek is of gewoon voor mezelf, maar éénmaal dat op is stop ik weer.

Ik ben al bij al best tevreden met mijn huidige suikerconsumptie.  Waar ik niet zo blij mee ben is het gevoel dat ik mij nog steeds een beetje als een verslaafde gedraag.  Als ik iets koop om dat aan te bieden als er bezoek komt vind ik het op zich niet erg dat ik de overschot later zelf opeet, maar ik zou graag zien dat ik dat dan een beetje gespreid opeet.  Als ik weet dat er koekjes in de kast staan worden die niet gespaard tot morgen of tot volgende week – néé, die MOETEN op en wel liefst NU DIRECT.   Ik merk ook dat als ik door omstandigheden (feesten, verjaardagen, ..) een paar dagen na mekaar meer suiker binnenkrijg dan anders ik bijna direct ook weer veel meer zin krijg in zoet.  En ik dus telkens opnieuw moeite moet doen om weer te stoppen.  En als ik last heb van stress en mezelf wil troosten wil ik liefst van al nog altijd iets met suiker.  

Ik had verwacht dat éénmaal afgekickt ik er op een meer ‘volwassen’ manier zou kunnen mee omgaan, maar dat is voorlopig dus niet helemaal het geval. Eénmaal suikerverslaafd, altijd suikerverslaafd..?

Vorig jaar ging ik bijna volledig veganistisch eten.  Ik was voordien al lang  vegetariër en ging ik er van uit dat deze verandering weinig invloed zou hebben op mijn gezondheid.  Of toch, ik was op mijn hoede voor voedingstekorten, en nam daarom rustig de tijd om stap voor stap over te schakelen op puur plantaardig eten, ik las één en ander over veganistische voeding en nam me voor om na verloop van tijd mijn bloed te laten checken, om er zeker van te zijn dat ik geen tekorten had.  Ik verminderde de hoeveelheid zuivel en eieren en voelde me goed, ik had het gevoel dat ik mijn eten vlotter verteerde maar stond daar verder niet echt bij stil.

Tot we afgelopen week enkele dagen naar Kopenhagen gingen.  Ik eet thuis veganistisch, maar besliste van bij het begin om buitenshuis (op restaurant, bij mensen op bezoek, op reis,..) nog wel zuivel en eieren te eten. Ik wou het mezelf (en de mensen die mij over de vloer krijgen) niet nog moeilijker maken.

Soms doe ik moeite om ook buitenshuis niet veel dierlijke producten te eten, maar deze keer had ik daar eigenlijk geen zin in. En dus at ik van vrijdag tot zondag behoorlijk wat zuivel: chocolade paaseieren, een smos met kaas in de luchthaven, een pizza met kaas, ontbijtgranen met melk en yoghurt, een slaatje met geitenkaas en pasta met tomatensaus en kaas.  Op zaterdag had ik het gevoel dat ik iets verkeerd had gegeten en er iets op mijn maag lag, op zondag kreeg ik buikkrampen.  Op zaterdag dacht ik nog dat het kwam door het Deense kraantjeswater, nadien zag ik een mogelijke link met de zuivel die ik had gegeten en niet meer gewend was.

Ik ben de volgende dagen weer zo veel mogelijk plantaardig gaan eten. Dat bleek in Kopenhagen eigenlijk wel doenbaar: ik kocht sojamelk in de dichtstbijzijnde supermarkt, at een lekker broodje met hummus, en eentje met rode biet, we kookten een keer zelf, en ik at nog een bijna-veganistisch Mexicaans gerecht.  En toen voelde ik me ook weer beter.

Vroeger had ik wel eens vaker last van een opgeblazen gevoel, het gevoel dat ik iets gegeten had dat mij niet goed was bekomen.  En plots realiseerde ik mij dat ik dat gevoel sinds ik zo goed als geen eieren en zuivel meer eet bijna niet meer heb gehad. Het verschil is zo opvallend dat ik me zelfs afvraag of ik geen lichte vorm van lactose-intolerantie heb.

Voor de volledigheid: als ik teveel noten eet voel ik me ook opgeblazen.  Ik wil dus zeker niet beweren dat alle plantaardig voedsel gemakkelijker verteerbaar is dan voedingsstoffen van dierlijke oorsprong.

Ik werd vegetariër/bijna-veganist uit ethische overwegingen (ik ben erg gevoelig voor dierenleed en vind dit de beste manier om er zo weinig mogelijk te veroorzaken), maar ondervind aan den lijve dat ook mijn gezondheid (en dan vooral mijn energieniveau) erop is vooruitgegaan.  Ik voel me lichter en merk dat mijn spijsvertering minder energie nodig heeft sinds ik veganistisch eet.

Voor wie meer wil weten over plantaardige voeding: zie http://www.melkmoetniet.be/ en http://www.evavzw.be/waarom-plantaardig.

Ik heb al jaren veel sympathie voor de actie Dagen Zonder Vlees, die mensen aanmoedigt om af en toe een dag (of meerdere dagen) geen vlees of vis te eten.    De nadruk ligt hierbij op het effect van minder vlees eten op het milieu.  Dit jaar deden er meer dan 90 000 mensen mee, die samen naar schatting voor meer dan 10 000 000 m² op hun ecologische voetafdruk bespaarden.

Voor mij is elke dag een dag zonder vlees of vis,  en zijn 40 Dagen Zonder Vlees dus geen uitdaging meer.  Maar DZV werd dit jaar aangevuld met drie extra uitdagingen, dingen die ik een pak moeilijker vind en thema’s waar ik zelf wel wat extra aandacht aan wou schenken.

De extra uitdagingen waren:

1. Meer seizoensgroenten
2. Minder voedselverspilling
3. Minder verpakkingen

Uitdaging 1: meer seizoensgroenten

Ik let hier wel op, maar besef dat dat nog wel wat beter kan.  Ik heb ondertussen wel min of meer een idee welke groenten er wanneer in seizoen zijn, maar grijp als ik inkopen doe of beslis wat ik wil koken toch nog te vaak terug naar de veelgebruikte groenten, ongeacht of die nu al dan niet in seizoen zijn.  De vraag wat te eten was altijd al een lastige, maar werd er door de recent ontdekte voedselintoleranties van mijn man niet eenvoudiger op. Ik eet thuis volledig plantaardig, mijn man eet vaak met plezier mee, maar eet af en toe liever vlees of vis. Daarnaast zijn we allemaal ook nog een beetje kieskeurig. Ik pleit hierin zelf ook voor een deel schuldig; alhoewel er ondertussen nog maar weinig dingen zijn die ik écht niet lust, zijn er toch nog wel wat voedingswaren die ik niet zo lekker vind en bij voorkeur vermijd. Verder zijn een aantal ingrediënten uitgesloten omdat mijn man een paar voedselallergieën heeft, sinds vorig jaar aangevuld met nog een aantal (mogelijke) voedselintoleranties.  Ik schrijf ‘mogelijke’ omdat het niet zo vanzelfsprekend is uit te zoeken waar hij wel en niet last van heeft, die intoleranties zijn nogal subtiel.   Enfin, om maar te zeggen dat eten op tafel krijgen dat iedereen hier kan eten en met smaak opeet niet altijd vanzelfsprekend is.

Ik besef dat het wat te gemakkelijk is om de voedselintoleranties van mijn man hier als excuus te gebruiken. Het is niet omdat hij het hele jaar door druiven eet, omdat hij zo goed als geen andere fruitsoorten kan eten, dat dat mij een goede reden geeft om dat ook te doen.  Al is het bij groenten nog wel net iets moeilijker omdat voor iedereen een apart potje koken ook niet altijd handig is.  Maar in sommige gevallen vraagt dat ook weer niet zoveel extra inspanningen en de afgelopen weken deed ik het wel een aantal keren. Verder at ik op de dagen waarop mijn man niet thuis was voornamelijk seizoensgroenten, en dan vooral die soorten die hij niet mag eten.   En ik maakte voor het eerst in mijn leven boerenkool klaar, perfect in het seizoen, en lekker.  Misschien vreemd dat ik de boerenkool nog niet eerder ontdekte, maar ik ben geen fan van de meeste kolensoorten en dus liep ik geheel ten onrechte tot nu toe ook met een boog om de boerenkool heen.  Tot mijn spijt zat de boerenkool wel in een plastic verpakking, wat dan weer niet zo’n goed nieuws was in het kader van uitdaging 3.  Verder eten wij nogal eens sla en kocht ik de afgelopen 40 dagen alleen maar veldsla en dus geen slasoorten die niet in het seizoen zijn.

Conclusie: ik deed een extra stapje in de goede richting, maar er is nog wel ruimte voor verbetering.  Alleen nog maar seizoensgroenten en -fruit eten zie ik mezelf niet snel doen, zo eet ik bijvoorbeeld te graag tomatensaus, en zijn er een aantal soorten die hier nooit in seizoen zijn die ik niet volledig van mijn menu wil schrappen, ik denk aan banaan, ananas, avocado,..

Uitdaging 2: minder voedselverspilling

Het kan uiteraard altijd beter, maar wat voedselverspilling betreft denk ik dat ik het niet zo slecht doe.  Ik kan daar namelijk slecht tegen, tegen voedselverspilling.  Het gebeurt wel eens dat er iets wordt vergeten dat dan slecht wordt en moet worden weggegooid, maar dat gebeurt niet echt vaak.  Zeker sinds ik ’s middags meestal ook thuis eet geraken de meeste overschotjes hier vlot opgegeten en ik heb meestal een vrij goed idee van wat er zoal in onze koelkast staat. Alleen dingen die we gekocht of klaargemaakt hebben die we niet lekker blijken te vinden belanden nog wel eens bij het afval.

Conclusie: weinig verandering op dit vlak maar ik was eigenlijk al wel redelijk goed bezig.

Uitdaging 3: minder verpakkingen

Afsluiten doen we met de moeilijkste van de drie uitdagingen.  Als ik kijk naar de hoeveelheid afval die wekelijks in onze afvalbak terecht komt voel ik me daar niet zo goed bij.  Ik let hier nochtans wel al op, en boekte de afgelopen weken ook wel wat vooruitgang.  Zo neem ik sinds het begin van Dagen Zonder Vlees altijd herbruikbare tasjes voor groenten en fruit mee als ik inkopen doe zodat ik niet meer aangewezen ben op de plastic wegwerpzakjes.  Alleen jammer dat sommige groenten- en fruitsoorten alleen voorverpakt te koop zijn.  Verder bracht ik twee keer een bezoek aan Robuust, de afvalvrije winkel in Antwerpen.   Etenswaren worden er in bulk aangeboden, je brengt dus zelf bokalen, herbruikbare potten etc. mee om je aankopen te verpakken.  De winkel is niet echt bij de deur maar aangezien ik vanaf nu toch maandelijks in Antwerpen zal moeten zijn denk ik dat ik er wel eens vaker zal langsgaan.  Het biedt alvast een oplossing voor etenswaren als noten, granen, zaden, kruiden,..  Ik ben fan van het concept en hoop dit snel ook in supermarkten in de buurt terug te vinden, en hoop vooral dat ook de grote supermarktketens op de kar springen en een aantal producten ook in bulk gaan aanbieden.

Conclusie: ik ben op de goede weg, maar de weg is nog lang en vooral: er is een mentaliteitswijziging nodig bij een grotere groep mensen om supermarkten en producenten ertoe aan te zetten om afvalarm winkelen eenvoudiger te maken.  Op zich kan het zeker anders, maar we moeten er met zijn allen gewoon wat meer belang aan gaan hechten en ons wat anders gaan organiseren.

Een tijdje geleden besloot ik over te schakelen naar een meer plantaardige voeding. Ik scheef er hier al eens over. Ik ontdekte ondertussen dat dat, thuis dan toch, gemakkelijker gaat dan ik had verwacht.

Hier een overzicht van de vorderingen:

– Ik volgde een kookworkshop georganiseerd door EVA vzw, met als thema ‘veganise it’. Mijn allereerste kookworkshop ooit, en die zorgde voor een paar interessante culinaire ideeën.  Zo ontdekte ik er gistvlokken, vlokken van gedroogde bewerkte gist.  Ze zijn rijk aan vitamines B en zorgen in hartige gerechten voor een wat kaasachtige smaak.

– Ik maakte mijn eerste plantaardige lasagne (een pompoenlasagne volgens dit recept).  Heerlijk!  Kaas en melk geen moment gemist.

– Ik deed een bestelling op de webshop van veganistischkoken.be. De chocolade zeevruchten waren heerlijk en het eerst op, snel gevolgd door de zandkoekjes (geen verschil gesmaakt met de niet-plantaardige varianten). Ik ga ze niet al te vaak bestellen (ik probeer het suikerverbruik wat onder controle te houden en veel snoep in huis is dan zoiets als de kat bij de melk zetten), maar goed om weten dat dat dus perfect kan. Ook over de geraspte kaas ben ik enthousiast. Niet nodig om een lekkere plantaardige maaltijd op tafel te zetten, maar voor af en toe bijvoorbeeld op een pizza toch wel lekker.

– Ik at mijn eerste veganistische pannenkoeken (zonder ei en met sojamelk). Qua smaak niet anders dan andere pannenkoeken.

– De consumptie van sojaproducten als zuivelvervanger heb ik ondertussen weer wat afgebouwd en vervangen door een wat gevarieerder gebruik van plantaardige melkvervangers. Voor mijn havermoutpap kies ik meestal voor havermelk, en ook amandelmelk en rijstmelk staan nu standaard in mijn voorraadkast.

Net zoals toen ik vegetarisch begon te eten merk ik dat ik bewuster ben gaan eten, en daardoor ook gezonder. Verder zorgt de overschakeling ervoor dat ik nieuwe dingen ben gaan uitproberen. De nieuwe eetgewoonten vragen een aanpassing maar zorgen wel voor het ontdekken van nieuwe smaken, nieuwe gerechten,…  Het voelt daardoor eerder aan als een verrijking dan als een beperking.

Buitenshuis blijf ik voorlopig zoals vroeger vegetarisch eten en ga ik niet voor 100% veganistisch. Wel merk ik dat ik me bewuster ben van wat ik eet en bijgevolg toch minder gerechten met eieren en melk bestel dan vroeger. Puur veganistisch eten buitenshuis lijkt me sociaal vooral erg moeilijk. Gewone restaurants zijn er (nog) niet op voorzien, en ook de meeste mensen weten niet hoe er aan te beginnen. Voorlopig ben ik al tevreden als er mij een lekker vegetarisch gerecht wordt aangeboden, al hoop ik wel dat het aanbod aan plantaardige gerechten in de toekomst zal groeien, zodat de keuze gemakkelijker wordt, ook in een doorsnee restaurant, broodjeszaak, taverne,..